Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
TASEKLA TAMAZIҐT
12 décembre 2012

Malek Houd : "Win iran tamaziɣt, yeldi ablug"

Timlilit : Tadiwennit akked Malek HoudTadiwennit akked Malek Houd

Tasekla ablug : Amek tegga tudert-ik n umedyaz ?

Malek Ḥud : Amedyaz d inigi n tallit yedder, yettidir s yiḥulfan-is yugaren ahat wid n wid I s-d-yezzin. Ad t-naf yeḍsa yid-sen ma ḍsan, Yettru yid-sen ma ttrun. Wanag tudert-iw am tin n Yizzayren msakit…

Mi d-nniγ di tazwara "tudert n umedyaz", akken ur sseγlaḍeγ ara imeγriyen nneγ, ad d-smekktiγ belli tettaruḍ daγen tasrit. Tessufγeḍ-d yakan ammud n tullisin "Timsirin n yiḍ". Mmeslay-aγ-d γef udlis-agi d wamek i textareḍ azwel-agi.

Ahat akka tura, nnig n 35 n yiseggasen nekk ttaruɣ tamedyezt, ur zmireɣ ara ad d-iniɣ acḥal n yisefra i semmdeɣ, maca giɣ 04 n yimmuden, amezwaru “Asirem yessaramen” yeffeɣ-d (Tizrigin Baghdadi, Lezzayar) deg useggas 2004, llan 03 nniḍen, heggan, fukken, xussen kan ad d-ttwazergen (Tilelli ur telli, Tijmilin, Tirwayin), ddaqqes n yisefra-nsen i rriɣ deg ublug-iw Aghucaf. Yella diɣ yiwen umahil ”Timucuha d temɛayin” fkiɣ-t i Useqqamu Unnig n Timuzɣa (HCA) ad t-id-yessufeɣ. Ma d adlis aneggaru i d-yeffɣen 20 yebrir 2012 seg Tezrigin TIRA n Bgayet, deg-s 06 n tullisin. Azwel i fkiɣ i ummud-a “Timsirin n yiḍ” yezdi-tent. Tal yiwet yezga-as-d acku iwudam-nsen, d tilawin d yirgazen, mi ara d-yaweḍ yiḍ, nɛezzel ɣef tmetti, nettɣimi-d iman-nneɣ d tefrit-nneɣ, dɣa ndellu akk ɣef wayen nexdem, ma yelha nefreḥ, ma diri-t nettezzem iman-nneɣ, neqqar-as,neḍlem, ur ilaq ara ad s-nales i wayen ur nelhi azekka-nni, dɣa netta nelmed yiwet n “Temsirt n… yiḍ” Azal-is s tefransist: “La nuit porte conseil”.

Malek Houd yura tullist, yura asefru, yegga tisuqqilin. I uzekka d ungal ?

Wissen d acu ara yeḍrun azekka, ur nezmir ara ad ncax deg-s. Ahat akken d-teqqareḍ yiwen wass kan ad s-neqqim i ccɣel n ungal.

Tesεiḍ yiwen n ublug anda zemren ad mlilen wid akk ik-iḥemlen. Ini-aγ, ass-a, d acu yezmer ad d-yawi "le cyber blogging" i tsekla tamaziγt ?

Imḍebbren n tmurt-nneɣ ur ttawin ara tamaziɣt deg wulawen-nsen, amer ttafen ad tuɣal leqrun ɣer deffir ɣef waya i s-ttheggin ad tt-naru s tira taɛrabt. Agdud dayen igzem-itt. Cwi kan llant kra n tlufa ffɣent-asen afus am “le cyber blogging” anida tamaziɣt tekcem ɣur-s s tewwurt tameqqrant, tettmahal deg unnar am tutlayin-nniḍen. Aṭas n lfayda i d-yegla ttawil-a n yiblugen. Ula d tanfalit-nni n mačči aṭas aya yeqqaren: “Win yebɣan tamaziɣt, yissin tira-s”, tura tbeddel, tuɣal: “Win iran tamaziɣt, yeldi ablug”. Acimi? Acku, akka tura nuɣal nessen ad tt-naru, yeggra-d kan ad d-nesnulfu, afares aseklan ad yettimɣur.

Tura kra n yiseggasen deffir-k deg uḥric n tsekla, mebla ccek teẓriḍ amek yeẓda wennar n teẓrigt. Amek ik-id-imuger kečč ? D wamek-it s umata?

Nniɣ-d deg tazwara ɣur-i kra n yidlisen heggan i tezrigt, maca qqimen deg teɣmert wissen ar melmi. Uguren n tezrigin ar tura ur frin ara. Zik, drus maḍi n yidlisen i d-iteffɣen, tura ddaqqes i yellan, acu kan ilaq aṭas n tedrimt i ussufeɣ-nsen. Imazragen ttmmagaren-d ula d nutni uguren imeqqranen, amezwaru deg-sen: ulac aṭas n yimeɣriyen n tmaziɣt. Tamentilt n waya, drus aya i tekcem tutlayt nneɣ s aɣerbaz. Ahat sya ɣer sdat ad ggten…

Kečč iqerben γer igerdan nneγ imi telliḍ, ad t-id-smektiγ, d aselmad n tmaziγt deg uγerbaz amenzu ini-aγ-d amek ttwalin warrac nneγ ass-agi tutlayt tayemmat nsen.

Ulac win ikerhen iman-is ḥacama d aderwic i yella. Tamurt nneɣ tezleg, ma tebɣa ad tseggem iman-is, ilaq ad tselmed arraw-is s tutlayt n tyemmat, ama s tmaziɣt ama s taɛrabt tazzayrit. Tid nniḍen d tiberraniyin (tafransist d taɛrabt taseklant). Anelmad neɣ abalmud yeqqaren s tutlayt-is yettaf iman-is, tḍerru yid-s am win yeččan yeswa, d talemmast-is tagmawant. Ibriren iɣurbizen (les échecs scolaires) kkan-d seg wanect-a: nesɣaray arraw-nneɣ s tutlayin tijenṭaḍ.

Deg yiwet n tdiwennit iεeddan yenna-aγ-d "Fahim Messaoudene" belli iḥemmel aṭas tamedyazt-ik. I kečč amek tettwaliḍ amedyaz-agi ?

Aṭas n yimedyazen imeẓẓyanen i d-yennulfan, kecmen-d annar-a n tmedyezt, gar-asen Fahim, d ayen issefraḥen nezzeh. Tamaziɣt, ḥsiɣ tura ur tnegger ara, nettkel, teggra-d gar yifassen ara s-yessɣezzfen tudert, am Fahim, Salim, Ḥmed, Nadiya, Ǧamila… d wiyaḍ d tiyaḍ.

Qqen allen-ik, aql-ak 20 iseggasen γer sdat, amek tettwaliḍ tamaziγt ? amek tettwaliḍ tasekla ? amek tettwaliḍ adlis amaziγ ?

Tamuɣli ɣer sdat s tuqqna n wallen ma d tin ɣer deffir s uledduy-nsent. Ihi, seg yiseggasen 70 i ḥsiɣ tamaziɣt ad tekcem s aɣerbaz, am kra n yimeddukal, qlilit, ɣef waya i nekker ad nelmed tameslayt nneɣ iman nneɣ, melba aselmad. Yuweḍ-d useggas 1995, tufa-aɣ-d nhegga iman-nneɣ, wanag tamurt-nneɣ Lezzayer ur d-tecɣil ara maḍi deg tmaziɣt, tekkat ad tt-tessenger.
Tamaziɣt, azekka-s ad yecceɛcceɛ, deg tal taɣult: tasekla, taklut, amezgun, sinima, tussna… Ttwaliɣ-tt deg kra n temnaḍin n tmurt n Lezzayer am tmurt n Leqbayel, tin n Yicawiyen, tin n yimucaɣ, d tin n Yimẓabiyen… d nettat (tamaziɣt) ara yili d tutlayt tamezwarut (deffir, tin yebɣun ternu-d). Ad ssutreɣ kan deg watmaten ad amnen, ad dduklen, ad ttasmen, ad xeddmen, akken tamaziɣt ad tt-id-ittmagar ala wass amellal.

Akka ihi, tanemmirt imi iγ-d-tefkiḍ kra seg wakud-ik. Ad ak-ğğeγ awal n taggara.

“Win iran tamaziɣt, yeldi ablug” Akken txedmem akka tura. Aṭas i yettarun ur ufin ara amek ara ten-nissin. Iblugen d allalen swayes nezmer ad ten-id-nessufeɣ seg ṭṭlam ɣer tafat, s wakka ala tamaziɣt ara innernin. Umneɣ s waya: Azekka n tmaziɣt ad yeǧǧuǧǧeg deg Tmazɣa merra. Tanemmirt.

Timsirin n yiḍ (tullisin) - Malek Houd
Tira - 2012Timsirin n yiḍ (tullisin) - Malek Houd
Tira - 2012

Γret asefru n mass Malek "Talsa i bɣiɣ" dagi

Publicité
Commentaires
Newsletter
Publicité
Archives
Visiteurs
Depuis la création 206 981
Publicité